بررسی فقهی و حقوقی جبران خسارت معنوی

خسارت دوگونه است، مادی و معنوی و خسارت معنوی که متوجه بعد معنوی شخصیت انسان می شود، دارای انواع و مصادیق گوناگونی همچون افتراء، تهمت و قذف و... می باشد که در آیات و روایات به آن اشاره شده است. با توجه به امر خداوند به اجرای عدالت در آیه58 سوره نساء و روایات و آیات وارده بر کرامت و ارزش والای انسان و حرمت تعرض به حقوق معنوی او و بنا بر قاعده ی «لاضرر» که از مسلمات فقهی می باشد ایراد هر گونه خسارت به طور مطلق نفی شده است و عدالت نیز زمانی ممکن است که همه ی ضرر ها، اعم از مادی و معنوی را در بر گیرد. در نظام حقوقی ایران نیز خسارت معنوی قابل جبران است. در فقه و حقوق اسلامی و قوانین موضوعه ایران، ایراد کننده ضرر معنوی داری مسئولیت مدنی، کیفری، شرعی و اخلاقی می باشد و برای جبران ضرر معنوی، روش شناخته شده ای وجود ندارد، اما شیوه های متداول عرفی و موضوعه در فقه نیز قابل پذیرش است و از سکوت و عدم ردع شارع می توان رضایت و حکم شرعی را دریافت کرد . برای رفع آثار خسارت معنوی و نیز جلوگیری از تکرار چنین عملی در فقه اسلامی مجازات تعیین شده و آن را به عنوان تعزیر در اختیار حاکم اسلامی قرار داده است. پس می توان بیان داشت که جبران مالی و انواع جبران های غیر مالی به منظور ترمیم ضرر معنوی در فقه و حقوق اسلامی قابل دفاع است و علاوه بر آن حاکم اسلامی می تواند مجازات هایی برای تأدیب ایراد کننده ی ضرر معنوی تعیین کند.